De wondere wereld van ons kraanwater: filteren of niet?

Nederland was altijd een land met gezond drinkwater, maar is dat nog wel zo?

Wij zijn natuur. Net als de aarde is ons lichaam grotendeels water. Water is simpelweg onmisbaar voor bijna alles. Met een beetje geluk red je het 1 tot 2 maanden zonder voedsel, maar als er geen water is leg je het loodje binnen 5 dagen 😬

Wat doet water

Water stopt niet alleen je dorstige gevoel, het is ook een transportmiddel voor voeding- en afvalstoffen. Je krijgt er energie van en water helpt bij het regelen van de zuurgraad van je lichaam (heel belangrijk, vooral als je last hebt van ontstekingen) 🤒

Al doet water nog veel meer: lichaamstemperatuur onder controle houden, gewrichten soepel laten bewegen, obstipatie voorkomen op het toilet…

Train je dorstprikkel

Als volwassene heb je tussen de 2 en 3 liter water per dag nodig. Wil je exact uitrekenen hoeveel jij nodig hebt? 30 tot 40 milliliter per kilo lichaamsgewicht. Ik weeg 57 kilo, daarmee zou ik ongeveer 2 liter moeten drinken. En helaas: het drinken van (zwarte) thee of koffie telt niet. De cafeïne daarin werkt vochtafdrijvend en laat je zo alleen nog maar meer water uitplassen (lees: waardoor je nog meer dorst krijgt) ☕️

Heb je nooit dorst? Dan weet je dat er iets mis is. Veel mensen raken hun dorstprikkel ergens in hun leven kwijt. Luister naar je lichaam en drink regelmatig. Een handige tip: drink altijd een glas water als je naar de wc bent geweest. Drink meer als je zweet, als het warm is of als je daar behoefte aan hebt. Wist je dat zweten je kan helpen om je natuurlijke dorstprikkel te herstellen? Sporten motiveert je lichaam om water (en mineralen) te willen 🏋️‍♀️

🐶 Intuïtief drinken

Heb je weleens goed opgelet als je hond of kat opstaat om wat te gaan drinken? Je ziet ze nooit twee slokjes nemen, om daarna weer terug te gaan liggen. Meestal is de bak leeg als viervoeter Whisky hier gedronken heeft. Mensen doen dat anders: wij pakken een glas drinken en nippen daarvan. De hele dag door kleine slokjes nemen is heftig voor je spijsvertering. Drink voor optimale gezondheid minder vaak, maar wel grotere hoeveelheden.

Trouwens, om nog even terug te komen op de intuïtie van dieren: zet die maar eens een bakje regen- én kraanwater voor. Onze hond drinkt het liefst buiten als hij de kans krijgt. Je gaat je dan toch dingen afvragen over de kwaliteit van ons kraanwater…

Wil je weten wat er precies in het Nederlandse kraanwater zit? Lees dan verder.

Over drinkwater

Er zijn tien waterbedrijven in Nederland. Zij werken er elke dag hard aan om water voor ons te regelen. 64% van al dat water wordt opgepompt uit de grond. Woon je in de buurt van de zee, dan komt er oppervlaktewater uit de kraan (uit de grote rivieren of het IJsselmeer), omdat het grondwater te zout is om te drinken. Een heel klein deel van Nederland (1%) drinkt duinwater, natuurlijk gezuiverd, maar alleen verkrijgbaar in Noord- en Zuid-Holland 🚰

Wereldwijd staat Nederland bekend als topper op het gebied van kraanwater. Natuurlijk zit daar een kern van waarheid in, vergeleken met andere landen. Positief is bijvoorbeeld dat er in Nederland geen chloor in het water gebruikt wordt, in tegenstelling tot veel andere landen. Chloor is een desinfectiemiddel en wordt gebruikt om kleine organismen, zoals bacteriën, te doden. Het heeft echter ook een verwoestend effect op ons lichaam: het irriteert de slijmvliezen, geeft een verhoogd risico op kanker en verstoort je darmflora 🦠

Kraanwater anno 2024

Toch geeft de Nederlandse overheid ook toe dat de kwaliteit van drinkwater onder druk staat. Wereldwijd is er een probleem met vervuiling. Pesticiden, nitraat, medicijnen en make-up resten… In De staat van ons water (2023) is te lezen dat ‘de waterkwaliteit in Nederland nog niet op het gewenste niveau is’. Zware metalen (zoals kwik, nikkel en cadmium) overschrijden gezonde niveaus in gedeeltes van Nederland.

Ook PFAS wordt als probleem gezien: een groep nieuwe chemicaliën, waarvan niemand nog weet wat de effecten precies zullen zijn. Schrikbarend: komt er oppervlaktewater uit jouw kraan? Dan krijg je op dit moment door wat je eet en drinkt meer PFAS binnen dan gezond voor je is (uit een rapport van de RIVM, 2023).

Hoe wordt water drinkbaar gemaakt?

Heb je er weleens over nagedacht dat kraanwater drinkbaar ‘gemaakt’ wordt? Het is deels afkomstig van wat we met z’n allen door wc, bad, douche en wasbak spoelen. Inclusief alles wat we in ons lichaam gegooid hebben (denk aan resten van cocaïne, chemokuren en andere narigheid).

Rioolzuiveringsinstallaties maken het vieze water schoner en laten daarna het water doorstromen naar het oppervlaktewater. Vervolgens wordt daar weer jouw kraanwater van gemaakt. Als eerste worden niet-opgeloste, grote deeltjes verwijderd. Stukjes hout, papier en steentjes. Alles wat in het water bezinkt wordt er ook uitgeschept.

Daarna worden er miljoenen bacteriën (actief slib) aan toegevoegd die nitraat uit kunstmest proberen af te breken. Tot slot kan het water nog nagefilterd worden door traditionele zuivering. Eerst een zandbed om ijzer, mangaan en ammonium te verwijderen. Dan ontharding om de grote hoeveelheid kalk in het water te verminderen. Tot slot een actief koolfilter om sporen van bestrijdingsmiddelen en medicijnresten te verminderen.

Goed om je te realiseren, niet alles wordt verwijderd:

💊 Medicijnresten worden voor 80% uit het water gefilterd

🌾 Kunstmest wordt voor 85% uit het water gefilterd

Naar schatting komen er elk jaar meer dan 190 ton aan medicijnresten terecht in het Nederlandse water. Vooral laxeermiddelen en het diabetesmedicijn metformine. De afbraakproducten van pijnstillers die zonder recept verkrijgbaar zijn (denk aan diclofenac, naproxen en ibuprofen) zijn zeer schadelijk voor waterdieren. Vooral medicatie die je op je lichaam smeert en er daarna afdoucht zijn slecht

🐟 Shocking!

Zelfs vissen veranderen op dit moment van geslacht door alle oestrogenen, vanwege de uitgeplaste anticonceptiepil, in het water. Ook microplastics komen steeds meer voor, onder andere afkomstig van zwerfvuil in of bij het water, slijtage van banden op de weg en verfdeeltjes.

Wat zit er verder nog in kraanwater?

Wat dacht je van PAK’s. Een hele mond vol: polycyclische aromatische koolwaterstoffen. Ongezonde stoffen die ontstaan als natuurlijke producten onvolledig verbranden. PAK’s kunnen kankerverwekkend zijn en slaan specifiek neer in water. Komen terecht in het water door vuur, barbecueën, uitlaatgassen, sigarettenrook, coatings van schepen en door de uitstoot van fabrieken 🔥

Herinner je je nog dat 64% van Nederland water krijgt uit de grond? Slecht nieuws: de kwaliteit van grondwater als drinkwater staat onder druk. Problemen met nitraat, pesticiden, bodemverontreiniging en verzilting. Een aantal grondwaterbronnen wordt op dit moment al niet meer gebruikt, omdat ze als ontoereikend (lees: een gevaar voor de gezondheid) gezien worden.

Een citaat uit het Nationaal Water Programma 2022 - 2027 van de Nederlandse overheid:

“Hoewel er veel gedaan wordt om watervervuiling te begrijpen en aan te pakken, weten we nog niet genoeg over de bronnen van sommige schadelijke stoffen. Er is extra onderzoek nodig naar medicijnresten, microplastics, PFAS en wat het effect is van deze stoffen op de gezondheid van mens en dier.”

De drinkwaterbedrijven doen hun best. Sommige stoffen zijn heel moeilijk te verwijderen uit water (of het proces kost miljoenen euro’s). De Gezondheidsraad geeft aan dat het ‘onbekend is in welke mate microplastics worden verwijderd bij de bereiding van drinkwater uit het oppervlaktewater’. Dit baart mij toch zorgen, zeker omdat ook van microplastics in je lichaam nog niet voldoende bekend is wat de effecten zijn 🫠

Is dit niet wat overdreven?

Een veelgehoord argument: al die stoffen komen toch maar in kleine hoeveelheden voor, wat kan dat nou voor kwaad? Het zal jou ook niet ontgaan zijn dat de wereld hard verandert. De kwaliteit van de grond neemt af door het gebruik van intensieve landbouw. In water én eten zitten resten van bestrijdingsmiddelen. Misschien slik je zelf medicatie, maar anders krijg je het ook binnen via wat je drinkt. Denk ook aan luchtvervuiling van auto’s en industriële lozingen van fabrieken… Al die giftige stoffen bij elkaar kunnen wel degelijk een groot effect op je gezondheid hebben 👩‍⚕️

Hoe zit het met mineraal- en bronwater?

Over water in plastic flessen heb ik weinig goeds te zeggen. Vooral omdat je niet weet of die flessen eerder, tijdens vervoer en opslag, in de zon hebben gestaan. Warmte verzwakt de chemische verbindingen in plastic, waardoor kleine deeltjes vrijkomen. Het water dat in die flesjes zit is heel wisselend van kwaliteit, afhankelijk van welk merk je koopt 🤷‍♀️

Bar-le-Duc maakt gebruik van natuurlijke bronnen in het Vosges-gebergte in Frankrijk, maar heeft ook toegegeven dat een gedeelte van hun water afkomt van het lokale kraanwater in Utrecht

Spa haalt het merendeel van hun productie uit de gelijknamige waterbronnen in België, maar sommige van hun producten worden gemaakt met kraanwater dat wordt behandeld om zo mineraalwater te creëren

Sourcy maakt gebruik van een waterbron in Zeist voor hun ‘mineraalwater’

Chaudfontaine biedt natuurlijk mineraalwater uit de Ardennen in België

Wat kun je dan wel nog drinken? Sinds een paar jaar filteren wij ons kraanwater. Ik ben van mening dat het beter is voor de gezondheid: we krijgen namelijk een hoop minder gifstoffen binnen op die manier. Ik heb veel onderzoek gedaan naar de verschillende filtermanieren. Op internet zie je soms door de bomen het bos niet meer, lees daarom verder onder de foto voor een overzichtelijk rijtje 🌳

Hoe filter ik mijn water?

Hieronder alle varianten van waterfiltering die langs kwamen op mijn zoektocht, inclusief wat het precies uit het water haalt en hoe het werkt.

Belangrijk!

Als je je water wil filteren is het schoonhouden van je apparaat superbelangrijk. Minstens 1x per jaar grondig reinigen en 1 of 2 keer per jaar de filters vervangen of schoonmaken. Er zijn gevallen bekend van mensen die ziek worden van niet goed schoongehouden waterfilters 😳

Filtermanier	Gebruikt	Verwijdert	Opmerkingen
Brita (of andere filterkan)	Fijn gaas, hars, actieve kool	Grote deeltjes, kalk, 85% van alle chloor, organische verontreinigingen, lood, koper, 70% van alle pesticiden	Filtert lang niet alles, chemicaliën en medicijnresten worden grotendeels doorgelaten
Ionisator (ook wel alkalisator of Kangen genoemd)	Ionenwisseling, elektrolyse, actieve kool	Chloor, organische verontreinigingen, sommige chemicaliën, sommige bacteriën en virussen, soms ook kalk	Niet specifiek gericht op filtering, verandert mineraalsamenstelling en de pH van het water
Omgekeerde osmose (ook wel RO genoemd)	Membraan dat alleen moleculen met de grootte van water doorlaat, actieve kool, zandfilter	97% van alle mineralen, bacteriën, virussen, chemicaliën, medicijnresten, chloor, grote deeltjes, opgeloste zouten, fluoride, kalk, organische verontreinigingen, zware metalen, pesticiden	Het filteren duurt lang en je gooit wat water weg (afval met alle stoffen die je eruit gefilterd hebt)
Berkey	Zwaartekracht, microporiën, actieve kool, ionenwisseling	Bacteriën, virussen, chemicaliën, medicijnresten, chloor, grote deeltjes, organische verontreinigingen, zware metalen, pesticiden	Verwijdert geen kalk en andere mineralen, verwijdert opgeloste zouten, fluoride en sommige chemicaliën niet helemaal

Wat is mijn keuze?

Na veel wikken en wegen hebben wij gekozen voor een omgekeerd osmosefilter. Een flinke investering, maar in gezondheid doe ik dat graag. In gedeeltes van de wereld waar water schaars is (zoals het Midden-Oosten en noordelijk Afrika) wordt zeewater omgezet in drinkwater met behulp van deze filtermanier. Als je kijkt naar wat het beste filtert, is omgekeerde osmose superieur. Gecombineerd met actieve kool is het een van de meest effectieve manieren om alle ziekteverwekkers en de meeste chemicaliën uit je water te halen. Ook drinkwaterbedrijven in Nederland (zoals Vitens en Oasen) beginnen over te stappen op omgekeerde osmose 👍

Er bestaan veel misverstanden over deze vorm van waterfiltering, dus ik ga er even een paar de wereld uit helpen:

Misverstand nr. 1

Het drinken van omgekeerd osmosewater beschadigt je lichaam

Omgekeerd osmosewater (vanaf nu RO-water genoemd) is gedemineraliseerd. Dat betekent dat alle verontreiniging en mineralen uit het water zijn gehaald. De oorzaak van deze foutieve opvatting komt uit de wereld van de drinkwaterbedrijven. Daar wordt van oudsher gezegd dat gedemineraliseerd water schade toebrengt aan leidingen. Omgekeerde osmose is een fysiek proces dat geen zure of bijtende stoffen aan het water toevoegt. Sterker nog, eigenlijk is RO-water zachter dan gewoon kraanwater. Waar komt het misverstand dan vandaan? RO-systemen verwijderen calcium en magnesium uit het water. Twee stoffen die normaal gesproken een beschermende laag vormen aan de binnenkant van metalen waterleidingen. Daardoor gaat kraanwater normaal gesproken minder reactie aan met het koper en lood in de leidingen. Gelukkig bestaat ons menselijk lichaam niet uit metaal 🧠

Misverstand nr. 2

Het drinken van gefilterd water onttrekt mineralen uit je lichaam

De leus dat gedemineraliseerd water drinken slecht is is ooit de wereld in geholpen door bedrijven die water in flessen verkopen. Natuurlijk zijn mineralen belangrijk voor je lichaam, die bepalen voor een groot gedeelte je gezondheid. Water is echter niet dé bron om die mineralen uit te halen. Eet je genoeg groenten en fruit dan krijg je ze voldoende binnen via je voeding. Water is trouwens slechts een tijdelijke bron van mineralen. Je nieren zetten het grootste gedeelte binnen 20 minuten al om als onderdeel van je urine 🚽

Belangrijk!

Eet je heel weinig groenten en fruit dan is er wel een risico, je kunt dan een tekort krijgen aan bepaalde mineralen. Overleg met een gezondheidsprofessional voor persoonlijk advies.

Misverstand nr. 3

Het drinken van water zonder mineralen is ongezond

Het water dat je drinkt wast jou eigenlijk vanbinnen. In dat opzicht zou je bijna kunnen zeggen dat water met minder mineralen gezonder is (want: het belast je nieren minder én zuivert beter) dan water met veel mineralen (zoals kraanwater).

🦷 Trouwens: de kalk in kraanwater, vooral in de ‘hardere gedeeltes’ van Nederland, veroorzaakt tandsteen. Een van de grootste redenen waarom je een tandsteenbehandeling bij de tandarts nodig hebt verdwijnt door het drinken van gefilterd water. Natuurlijk zijn er ook andere redenen waarom je tandsteen kunt ontwikkelen (zoals een slechte mondhygiëne of het eten van suiker). Ik kan dus niet garanderen dat je helemaal tandsteenvrij wordt door alleen het filteren van je water.

💧 Conclusie

Het drinken van gefilterd water is dus veilig voor je lichaam, vooral als het wordt gebruikt als onderdeel van een gezonde leefstijl met pure natuurvoeding. In de meeste drankjes die je koopt (zoals frisdrank, vruchtensap of energiedrank) wordt trouwens ook gebruik gemaakt van gefilterd water. De fabrikant doet dat voor je in de fabriek.

Maak je je zorgen of je wel genoeg mineralen binnenkrijgt? Laat het dan eens meten, eet meer mineraalrijke voeding, neem supplementen of voeg zeezout toe aan je water.

Wat vind jij van ons kraanwater?

Heb je vragen, opmerkingen of wil je meer weten? Zet een reactie onder deze blog of stuur me een berichtje.